|
Skólastjórinn í Malenga er mjög lágvaxinn maður, svo sem títt er um Malava sem bera í sér erfðaþátt pygmea. Þar sem hann situr virðulega klædur í jakka með bindi við borð í kompu sinni ná spjöld hátt upp eftir öllum veggjum svo hvergi sér í. Þetta eru mætingatöflur, einkunnagröf, nemendaskrár og línurit. Allar þessar upplýsingar kæmust snyrtilega fyrir á einu skjali í töflureikni í tölvu. En hér er engin tölva. Ekki heldur sími. Hann og aðstoðarskólastjórinn sýna okkur pappaspjöld með ýmsum orðum sem skráð hafa verið með sandi og lími. Til lesæfinga; hér eru afskaplega fáar bækur. Foreldrar komu saman og bjuggu til orðaspjöldin. Fyrir utan kytruna er hálköruð bygging úr heimagerðum múrsteinum.
Foreldra ætla að byggja skólabókasafn. Það vantar reyndar þakjárn og sement. Haft var samband við þingmann um að redda hlutum.
Já, og reyndar vantar líka bækur. Á móti stendur gamla skólaálman með þakið hrunið inn í kennslustofu, en ,,nýja” álman sem senn verður 20 ára stendur hurðalaus, vanbúin öllu.
Áætlunin er útfærð allt niður í fjölda lesbóka og blýanta sem hvert barn á að fá. Byggja á 500 skóla og útvega 650 000 skólamáltíðir árlega. Vonast er til að þá útskrifist 80% af hverjum árgangi úr grunnskóla sem væri stórkostlegt framfaraskref. Þetta kostar sitt. Ef hagvöxtur verður 6.5 % árlega eins og spáð er, og framlög verða áfram 20% af ríkisútgjöldum, vantar 150 milljónir bandaríkjadala árlega til að ná endum saman. Það eru litlir 12 milljarðar króna á ári hverju.
Erlend ríki hafa skuldbundið sem svarar til helmingi þess fjár í ár, en óvíst með framtíðina. Það vantar því töluvert mikið til að hægt sé að fjármagna þessa áætlun, enda landið með þeim fátækustu í heimi. Það má heita metnaðarfullt að verja fimmtungi ríkisútgjalda til menntamála, en lýsandi fyrir stöðuna að á áratug þurfi samt að minnsta kosti 60 milljarða íslenskra króna erlendis frá til viðbótar við álíka upphæð nú er veitt á ári í þróunaraðstoð til menntamála. Og þá er allt annað eftir.
En á næstunni eru samræmd próf í Malaví og krakkarnir sem nú kokka bak við hús og sofa á bastmottum allar nætur milli lestarna ætla sér stóra hluti hvað sem öllu líður.
|
 |
Rafbókin fæst á aðeins 2990! |
Bókin sem talað er um, á mannamótum og fjölmiðlum:
Egill Helgason í Silfrinu tók ítarviðtal
Kiljan, Þorgeir og Kolbrún: Frábær leiðsögumaður! Frá 6. mínútu.
Sverrir Norland Rás 1: Allur þátturinn Upp á nýtt.
Gunnar Smári: Rauða borðið: 90 mínútur, mest um bókina í síðari hluta.
Þórunn Elísabet, Morgunvaktin: eftir eina klst og 18 mínutur á mælinum.
Gísli Marteinn: Þáttur með góðum gestum.
Rafbókarkaupin eru einföld á síðu Forlagsins og þú færð hana beint í tölvu eða á lesbretti samstundis!
|
Jörðin séð úr suðri |
Þannig skipti hvíti maðurinn Afríku upp. Valinn kafli úr bók minni: ,,Afríka, ást við aðra sýn".
|
Hvað segja lesendur um Afríkubókina? |
Þessi bók sem er bæði falleg, fræðandi og skemmtileg. Textinn er fullur af einlægni og væntumþykju fyrir verkefninu og myndirnar hjálpa manni til að skilja smá líf fólks í þessari fallegu heimsálfu. Jafnframt fær lesturinn mann enn og aftur til að fyllast reiði yfir misskiptingu lífsgæða í heiminum. Kærar þakkir fyrir þessa góðu bók. Kolbrún Vigfúsdóttir
Í heildina fannst mér þessi bók mjög heillandi og skemmtileg og myndirnar gerðu hana svo lifandi. Ingigerður og Egill.
Falleg og fræðandi bók. Sýnir manni aðra og fallega hlið á Afríku.Takk fyrir. (NN)
Jákvæðni og bjartsýni, án þess þó að gera lítið úr vandamálum álfunnar. (NN)
Mjög mannleg, falleg og upplýsandi bók :-) (NN)
Kom á óvart.Innsýn í nýja veröld.Heillaði mig frá fyrstu blaðsíðu. (NN)
Fróðleg, vekjandi, kallar á ábyrgð okkar vesturlandabúa (NN)
Ég er ákaflega hrifin af bókinni, hvernig hún er skrifuð. Helsti kosturinn er að það er ekki verið að skrifa einhvern langan fræðilegan texta, heldur staðreyndir um fólk og samfélag eins og það kemur þér fyrir sjónir. Ég var hrifin af kaflanum um þjóðgarðinn í íslensku samhengi. (Heiðrún)
Maður skynjaði alveg einlægni höfundar og hvað hann bar mikla virðingu fyrir aðstæðum og umhverfi
Veitti mér aukið innsæi á þann vanda sem mörg lönd Afríku eru að fást við. Mjög fræðandi og skemmtileg bók, (NN)
Sérstaklega gaman að lesa um fólk sem ég hafði ekki hugmynd um að væri til. (NN)
|
Bókin er i fjórum hlutum: |
Ást við aðra sýn segir frá kynnum af ólíku fólki, fallegu brosmildu börnunum, einstökum hjarðmönnum í harðbýlu landi og litríku fólki í lífsbaráttunni á þjóðleiðum.
Villidýralendur segir frá hinum dásamlegu friðlöndum Afríku þar sem villt dýr eiga rétt og maðurinn aðeins gestur. Hér eru kaflar um eyðimörkina, lífsbaráttuna við vatnsbólin og undursamlega og framandi staði.
Bókarhlutinn Jörðin séð úr suðri víkur að sögu Afríku og arfleifð nýlendutímans, sagt er frá því hvernig er að búa í fátæku landi í samanburði við Ísland og örlögum frumbyggjanna í Kalahari eyðimörkinni þar sem er spurt: Er það svona sem dómsdagur lítur út?
Lokahlutinn heitir Afríka er rík, sagt er frá yndislegum ekrum, möguleikum unga fólksins ef það fær að læra, hve vatnsból geta gefið mikið af sér og hvers vegna mæður og börn eiga betra skilið.
Alls eru þetta þrettán kaflar með fjölda mynda sem varpa ljósi á hve Afríka er falleg, fjölbreytt og litrík.
Bókin er 176 blaðsíður í veglegu broti.
|
Bókin á tveimur mínútum |
|
Um bókina |
Margir elska Afríku. Þessa stóru flóknu og litríku álfu sem er heimili manna og dýra í óendanlegum
fjölbreytileika.
Í þessari bók eru frásögur og hugrenningar um fólk, stundir og staði sem ég upplifði sjálfur og segi frá. Vegna þess að mig langar til þess og vegna þess að ég held að við þurfum að vita meira hvert um annað sem byggjum plánetuna Jörð. Skilja hvert annað betur.
Ég er ekki sagnfræðingur, landafræðingur, mannfræðingur, hagfræðingur, þróunarfræðingur eða stjórnmálafræðingur þótt ég hafi daðrað við þetta allt og meira til. Ég hef búið á nokkrum stöðum í Afríku, starfað og ferðast um álfuna. Þegar upp er staðið og allt er talið er ég bara maður með myndavél sem segir frá.
|
Myndir af vettvangi bókarinnar |
Stutt myndafrásögn af vettvangi bókarinnar, sumar myndanna eru í bókinni en þær eru alls á annað hundrað. Bókin er prýdd sæg mynda af vettvangi í Afríku, á youtube.com eru nokkrar myndir sem komust í hana, og aðrar sem gerðu það alls ekki, bara til að gefa tilfinningu fyrir vettvangi greinasafnsins.
Smelltu hér til að opna myndbandið
|
Viðtal um Afríkuárin |
,,Hvers vegna vill nokkur manneskja búa í svona landi?" - Rithöfundurinn Einar Kárason ræðir við Stefán Jón Hafstein/ Mannlíf bls. 27-32
|
Fílskjöt í morgunverð |
,,Má bjóða þér fílskjöt í morgunverð?" spurði daman í þjóðvegarsjooppunni norðan við Bulewayo í Zimbabwe þegar gest bar að garði. Hún nagaði langa þurra ræmu og satt að segja var hún álíka spennandi á bragðið og harðfiskur, sem sagt góð, þegar maður er kominn upp á lagið. ,,Svo þið borðið fíla hér?" spurði ég. ,,Auðvitað". Auðvitað.
|
Kristilega kærleiksblómin spretta... |
kringum hitt og þetta...eins og til dæmis antilópurnar í Chobe garðinum í Botswana. Þarna má glöggt sjá hvernig þær felast fyrir rándýrum og rugla í ríminu með því að standa þétt saman. Hvað er hvað í þessu kraðaki? er spurning sem ungt svangt ljón hlýtur að þurfa að spá vandlega í áður en lagt er til atlögu.
|
Obamastrákur |
Þessir bolir eru vinsælir víða í Malaví. Fyrsti blökkumaðurinn sem varð forseti Bandaríkjanna fyllti fólk von og stolti. Annað með hvernig úr rættist, en um tima leit allt vel út, og svo er bolur alltaf bolur þar sem fátt er um föt.
|
Jólasöngurinn 2011 |
Suður afríski söngurinn, þjóðsöngur þriggja landa og baráttusöngur blökkumanna. Jólasöngur okkar í ár. Upphaflega sálmur á 19.öld á máli frumbyggja, en tók svo breytingum. Hér er þýðingin nálægt fyrstu útgáfu, en konurnar syngja hann sem þjóðsöng Suður Afríku. Tansanía og Sambía nota einnig sem þjóðsöng, og áður gerðu Namibía og Zimbabwe það líka. Konurnar í Enza smiðjunni færa okkur sönginn beint frá hjartanu: Blessaðu Guð Afríku, megi hún lyfta hornum sínum hátt.
(stærri mynd á www.youtube.com/stefanjon).
|
Konur á ferð |
Eitthvað stendur til. Útför? Brúðkaup? Eða manndómsvígsla ungra sveina? Konur ganga fylktu liði með bala á haus fulla af ljúfmeti, og ein með veifu sem táknar að líkindum að eitthvað meiriháttar sé í uppsiglingu.
|
Akur |
Allt tilbúið: Nú má 'ann rigna. Akurinn fagurlega skáraður. 80% malava eru sjálfsþurftarbændur sem lifa af því sem þeir rækta kringum kofana sína.
|
Kettir |
Morgunn undir tré. Skammt undan liggur beinahrúga af vísundi. Þetta var góð nótt hjá ljónunum og nú er bara að njóta lífsins, dúra og slappa af yfir heitasta tíma dagsins.
Þrjú í kös. Ljónynjur, systur eða frænkur. Í nokkur hundruð metra fjarlægð lágu 8 ljón saman, það var ,,piparsveinahjörðin", ungljón af karlkyni sem ekki fá lengur að vera nálægt konungi hjarðarinnar. Hans hátign rekur yngri karldýr burt þegar áhugi þeirra á kvenkyninu verður of mikill. Piparsveinarnir halda saman meðan bandalagið er hentugt, en á endanum tekur einhver sig út úr hjörðinnig og skorar konunginn á hólm. Kvendýrin halda saman kynslóð fram af kynslóð en karlarnir koma og fara, veldi hvers og eins stendur oftast aðeins tvö ár, þá kemur einhver frískari til sögunnar og veltir þeim gamla af stalli. Hann hrökklast burt og veslast upp, einn og yfigefinn.
|
Fréttist af díesel? |
Á leið í hamstur. Gjaldeyrisskortur í landinu, engin olía, langar raðir, langt að fara eftir orku. Daglegt líf og amstur.
|
Fiskihjallar |
Fiskihjallar. Smáfiski er dreift á bastmottur sem lyft er frá jörðu með stauravirki. Þetta eru ,,skreiðarhjallar" Malavímanna við vatnið. Fiskurinn herðist og er mulinn í stöppu með lauk og olíu til að snæða með maís.
Konurnar snúa rétt eins og íslensku saltfiskkonurnar breiddu út til að sólþurrka.
Svipmikill afli. En ekki stór. Á stærð við loðnu.
|
Myndband: Vatnsból fyrir himba |
Þessar tvær himafrúr eru í vatnsnefnd sem gætir þess að allt sé í sómanum hjá nýju vatnsbóli sem Þróunarsamvinnustofun gerði í heimabyggð þeirra. Alls eru vatnsbólin 33 í norð-vesturhluta Namibíu þar sem hjarðmenn lifa af nautgriparækt. Hér er myndband sem sýnir aðstæður og fólkið sem nýtur þessarar aðstoðar.
|
Stóra jólabarn |
Það er myndarbolti sem þenur vogina á spítalanum sem Íslendingar byggðu við Apaflóa. Hjúkkurnar standa ánægðar hjá enda ekki alltaf sem svona stóra krakka rekur á fjöru ungbarnaeftirlitsins. En það hafa verið góðir tímar og mamma með brjóstið til reiðu eins og sjá má. Sjá myndband um verkefni Íslendinga í Malaví hér.
|
Fjölskyldulíf |
Hýenur eru ekki vinsæl dýr. Hræætur, gagga undarlega, undarlega afturhallandi á búkinn og lúpulegar. En ekki dæma! Bitið er þrisvar sinnum sterkara en í ljóni. Þær eru félagslyndar og skipulegga sig vel: Fimm hýendur reka burt eitt ljón ef bráð er í húfi. Hlaupa hratt. Og una sér vel í faðmi fjöskyldunnar eins og sjá má. Mamma með unga smá. Hvað er hugljúfara?
|
Paradísareyja og meira |
Fyrir ferðamenn í leit að friði og ró er Likoma eyja á Malaví vatni hreinræktuð Paradísareyja. Hjá eyjaskeggjum sjálfum er lífsbaráttan sjálfsagt hörð. Skútur sigla yfir að blárri strönd Mósambik eftir varningi, skammt undan stunda fiskimenn veiðar, og eitthvað er um gripi í bland. Merkilegasta mannvirkið er dómkirkja ,,á heimsmælikvarða" byggð fyrir 100 árum af breskum trúboðum. En eina verslunargata bæjarins liggur niður að ströndinni þar sem líf er og fjör. Hér er myndasyrpa frá þessari merkilegu eyju.
|
Gullna stundin |
Ljósmyndarar kalla það gullnu stundina, þegar hin skæra Afríkusól er loksins að setjast og samspil ljóss og skugga verður efni í myndir. Þessi gíraffi virtist meðvitaður um þetta gullna hlutverk sitt þar sem hann stillti sér upp fyrir vélina.
Þá voru þessir bavíanr hinir rólegustu og létu sólarljósið teikna sig í graslendinu enda um nóg annað að hugsa en hvernig þeir tækju sig út á internetinu.
|
Uppþvottur við vatnið |
Búin að vaska upp og á heimleið með eldhúsáhöldin.
|
Heimilisvinir |
Einhvern tíman var sungið á Íslandi: Rokkarnir eru þagnaðir. Hjá okkur er það froskarnir eru þagnaðir, loksin! Hvílík læti um fengitímann. En heimilisvinum fækkar ekki við það. Leðurblakan í stofunni var borin út án viðhafnar, en þessi náungi fékk að leika lausum hala á veröndinni þegar búið var að loka gluggum. Gæti reyndar verið góður á pönnuna!
|
Inn í sólsetrið |
*
Fuglarnir baða sig í síðdegissólinni og ná sér í snarl á leirunum stórfljótsins sem rennur um Luwanda garðinn í Zambíu.
|
Ein tönn |
Hann er frægur að endemum í Liwonde garðinum í Malaví, þessi eintennti fíll sem kallaður er ,,Vandmál". Hann á það til að kasta sér í sundlaugina við eina stóra gististaðinn í garðinum og lætur sér fátt fyrir brjósti brenna. En einhvern tíman kom hann sér í vanda sem leiddi til þess að önnur tönnin losnaði, hin er með þeim glæsilegri sem gerast.
|
Konur og buxur |
Það þarf ekki húsnæði til að opna fataverslun. Næsta tré er nógu gott til að sýna fjölbreytt úrval af tískufatnaði - Karnabær hvað?
|
Fíllinn etur |
Hádegisverður. Það þarf að hafa fyrir hlutunum ef maður er fíll. Fílar þurfa tugi kílóa af laufi og grasi daglega og eru ekki sérlega orkunýtnir. 44% af því sem þeir eta nýtast til að viðhalda krafti í búk sem vegur oft meira en tonn, meira en helmingur gengur niður af þeim án þess að meltast í frumstæðu meltingarkerfinu. Maginn er einn stór gámur. Það má því ekki dvelja lengi við án þess að matast.
|
Sitja saman |
Alnæmissjúkir sitja saman - og standa saman. Þetta er stuðningshópur smitaðra í einu litlu þorpi í sveitinni í Malaví. Þau sem bera HIV veiruna koma saman, ræða málin, veita stuðning og segja að sér líði betur fyrir vikið. Rauði kross Malaví kemur þessum hópum á laggirnar og veitir þeim styrk og aðstoð til að bæta lífið. Þau ræða næringarmál, bestu leiðir til að styrkja ónæmiskerfið, og rækta grænmeti í garði skammt undan - til að hafa hollan og góðan mat.
|
Hamingjusöm fjöskylda |
Litli stúfur ætlar sér að komast hátt! Flóðhestafjöskyldan er nánar tiltekið einn stór og frekur tarfur með allar kýrnar í kringum sig. Og afkvæmin. Þau halda saman og í vatninu líður þeim vel. Félagskerfi flóðhesta er flókið, en þeir ,,merkja" sér yfirráðasvæði með þvagi sínu í vatninu. Á landi dreifa þeir saur sínum með því að sveifla dindlinum hratt eins og spaða meðan þeir skíta, þannig verður öðrum ljóst hver ræður þar! Þeir fara á land á nóttunni og háma í sig gras. En vei þeim sem lendir á milli flóðhests á landi og vatnsins sem hann býr í. Hann ærist af ótta og klippir hvað sem er í sundur með ógnarmiklum kjafti sínum. Hleypur hæglega uppi mann á flótta. Flóðhestar eru mannskæðustu dýr Afríku á eftir moskítóflugunni sem ber malaríu.
|
Uppþvottur |
Þessi myndarlega húsfrú tekur uppvaskið með sér niður í fjöru vatnsins til að skola af. Húsin í þorpinu hafa ekkert rennandi vatn. Það kemur úr brunnum með handdælum. Ef þeir eru þá til staðar. En þetta er fljótlegra. Ef vatnið kemur ekki til uppvasksins kemur uppvaskið til þess. Þróunarsamvinnustofnun vinnur nú að gerð brunna og borhola sem veita eiga 100.000 manns aðgang að hreinu vatni í innan við 500 metra fjarlægð frá heimili. Kostnaður? Á bilinu 1500-2000 kr. á mann sem verkefnið nær til.
|
Múrsteinavertíð |
Múrsteinavertíðin stendur nú sem hæst í Malaví. Leirinn er unnin úr jörðu, hann mótaður í heppilega byggingarsteina og svo hertur í eldi. Sem sjá má er hlaðin vegleg stæða og opin neðst á henni eru eldhólf. Væn eldiviðarstæða er komin við hlið múrsteinanna og nú er hægt að hefjast handa: fíra upp og innan tíðar verður hægt að byggja einbýlishús.
|
Í ljósaskiptunum |
Á heimleið eftir langan dag. Malavískar konur bera þungar byrðar og einkum á höfðinu.
|
Veftímarit - áskrift |
Veftímaritið kemur til áskrifenda gjaldfrjálst. Skráning hér.
Hér má skoða fyrri tölublöð:
|
Þrjár á veginum |
|
Ferðamenn í Afríku |
|
Þurrka vængina! |
Smá hlé á regntímanum og tækifærið notað!
|
Skreytt til hins ítrasta |
Fingurgull, eyrnalokkar og pinnar í eyrum, gull í framtönnum og svo þetta magnaða bros og augnaráð. Flottara verður það ekki.
|
Fegurð í auðninni |
Töfrastundin er hún kölluð, klukkustundin fyrir sólsetur. Þá á maður að finna afvikinn stað og dvelja einn með hugsunum sínum. Þessi kusu að vera tvö með draumalandinu.
|
Sex kvenna menn |
Himbakarlar geta vel átt margar konur, allt upp í sex hef ég heyrt. Ég sagði þeim að íslenskir karlar mættu líka eiga sex konur - bara ekki allar í einu. Þeim fannst það ekki slæmt.
|
Dýrðin dýrðin |
Erfðaprinsinn á sléttunni. Verðandi konungur dýranna. Algjörlega sáttur meðan mamma lúrir.
|
Gírafar drekka |
Í kvöldsólinni nálgast þeir vatnsbólið ofurhægt og loksins eftir langa mæðu þora þeir að færa sundur framlappirnar og teygja sig í langþráða svölun. Þeir sjást ekki í myrkrinu en skugginn á roðagylltu vatninu kemur upp um þá þar sem þeir standa á haus.
|
Taktu mynd! |
Auðvitað máttu taka mynd! Bestu kveðjur.
|
Félagslyndur fugl |
Félagslyndi vefarinn er fugl sem býr í sambýli eins og þessu, allt upp í 200 fuglar saman.
Við sjáum stuttmynd um þetta fjölbýli fuglanna.
|
Minjar um gamla tíma |
Þjóðverjar ,,áttu" Namibíu og reistu þetta hús í þjóðleið, á því stendur ártalið 1908. Um það bil sem Íslendingar fengu heimastjórn fengu Namibíumenn þýskan arkitektúr í bæjum og úti á mörkinni. Hér gistu lestir á leið frá ströndinni inn í land.
|
Draugakastali? |
Eins og draugakastali í eyðimörkinni. En er 5* hótel fyrir þá sem koma vopnaðir fimmtíuþúsundkalli fyrir eina nótt með kvöldverði fyrir 2.
|
Strútur á veginum |
Strúturinn setur svip á landslagið víða í Namibíu. Þessar matarmiklu skepnur geta orðið 2 metrar á hæð og hlaupa hvern þann mann uppi sem þeim er í nöp við, sem er ekki oft. Venjulega eru þetta meinleysisgrey sem forða sér rólega ef maður kemur nærri. Þeir gera sér ekki merkileg hreiður. Þetta er álíka merkilegt og kríuhreiður heima, bara heldur stærra. Hola eða dæld á stærð við borstofuborð að flatarmáli, sem þeir róta til og móta eftir sköpulaginu í liggjandi stöðu, engin strá, engin dúnn. Bara þægileg dæld í vegarkanti þar sem þeir verpa 15-20 eggjum. En vei þeim sem kemur nálægt þegar verja þarf ungana. Þessi hér að ofan var ekkert að flýta sér þegar okkur bar að. Bað okkur með látbragðinu að slappa af.